Σταθμός στην ιστορία του νεολαιίστικου κινήματος της χώρας
Η εφημερίδα «Νεολαία», όργανο της ΟΚΝΕ
«Απ' όλες τις σπορές που ρίχνονται στη γη, το αίμα των ηρώων δίνει την πιο πλούσια σοδειά» (Μπαλζάκ)
Στις 28 του Νοέμβρη 1922 συνήλθαν στη Θεσσαλονίκη, σε συνέδριο, οι αντιπρόσωποι των σοσιαλιστικών νεολαιών και ομίλων νέων από την Αθήνα, τον Πειραιά, το Βόλο, τη Χαλκίδα, τη Δράμα, την Πάτρα, την Καβάλα και τη Θεσσαλονίκη, ιδρύοντας την Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών Ελλάδας, την ηρωική ΟΚΝΕ. Από τα σπλάχνα της βγήκαν χιλιάδες μέλη και στελέχη, που πιστά στη μαρξιστική-λενινιστική ιδεολογία ρίχτηκαν στον αγώνα με αυταπάρνηση. Θυσίασαν ακόμη και τη ζωή τους, για την υπόθεση του σοσιαλισμού, της κοινωνικής προόδου. Οι ηρωικοί της αγώνες, σε όλα τα επίπεδα, έδωσαν πνοή στη νεολαία, γράφοντας μερικές απ' τις πιο χρυσές σελίδες της ιστορίας της.
Οι αγώνες της ΟΚΝΕ δεν ήταν μονοδιάστατοι. Αντιθέτως, απλώθηκαν σε όλο το φάσμα της κοινωνικής και πολιτικής δραστηριότητας της νεολαίας. Από τους νέους εργάτες, εργαζόμενους και αγρότες, τη στρατευμένη νεολαία, τον αθλητισμό μέχρι και τα παιδιά, η ΟΚΝΕ είχε συνεχή παρέμβαση, αν και έδρασε κάτω από δύσκολες και αντίξοες συνθήκες. Αλλωστε, καθ' όλη τη διάρκεια του Μεσοπολέμου, στην Ελλάδα, οι κομμουνιστές βρίσκονταν κάτω από συνεχείς διώξεις και το ΚΚΕ σε μια διαρκή κατάσταση παρανομίας και ημιπαρανομίας. Τα χώματα της χώρας ποτίστηκαν με αίμα ηρώων. Πολλοί απ' αυτούς ήταν μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ. Και πρώτος απ' όλους ο Χρήστος Μαλτέζος, Γραμματέας της ΟΚΝΕ, ο οποίος δολοφονήθηκε, αφού πρώτα βασανίστηκε άγρια, από τη μεταξική δικτατορία, στις 22 του Νοέμβρη 1938. Κείνες τις μέρες το ηρωικό ΚΚΕ έκλεινε 20 χρόνια και η ΟΚΝΕ συμπλήρωνε 16 χρόνια σκληρών αγώνων.
Καθοριστικός ήταν ο ρόλος της ΟΚΝΕ στην ίδρυση της θρυλικής ΕΠΟΝ (εδώ στιγμιότυπο από το 1ο Συνέδριο της ΕΠΟΝ)
Οι αγώνες της ΟΚΝΕ αποτέλεσαν και αποτελούν τεράστια παρακαταθήκη για το νεολαιίστικο κίνημα και τη νεολαία γενικότερα. Οι αξίες, τα οράματά της παραμένουν ζωντανά και επίκαιρα. Μεταλαμπαδεύτηκαν από γενιά σε γενιά. Από τη θρυλική ΕΠΟΝ, που συσπείρωσε τη συντριπτική πλειοψηφία της ελληνικής νεολαίας, στη Δημοκρατική Νεολαία Ελλάδας, τη νεολαία του ΔΣΕ, και από εκεί στη νεολαία της ΕΔΑ και στη Δημοκρατική Νεολαία Λαμπράκη.
Οι σημερινοί νέοι κομμουνιστές, τα μέλη και τα στελέχη της ΚΝΕ εμπνέονται από τα παραδείγματα των ηρώων της ΟΚΝΕ. Η ΚΝΕ, στο πλευρό του ΚΚΕ, με την ιδεολογικοπολιτική καθοδήγηση του οποίου έγραψε και γράφει τις δικές της σελίδες ιστορίας, οργανώνει τους αγώνες της νέας γενιάς πλάι στο εργατικό κίνημα και διαπαιδαγωγεί τους νέους και τις νέες με τις αξίες και τα ιδανικά της μαρξιστικής - λενινιστικής θεωρίας και την επαναστατική δράση για το σοσιαλισμό.
Πριν, όμως, δούμε αναλυτικά την πορεία της ΟΚΝΕ, ας εξετάσουμε πώς και κάτω από ποιες συνθήκες ιδρύθηκε η πρωτοπόρα αυτή οργάνωση νεολαιών.
Οι πρώτες σοσιαλιστικές οργανώσεις νεολαίας και η ΟΣΕΝΕ
Προς τα τέλη του 19ου αιώνα, σε διάφορα αστικά κέντρα της χώρας ιδρύονται διάφορες οργανώσεις νέων με τη μορφή των Μορφωτικών Ομίλων Νέων, με πολιτικό - μορφωτικό, κυρίως, περιεχόμενο. Σταδιακά, αρχίζουν να διαδίδονται στα μέλη τους και οι σοσιαλιστικές ιδέες. Στις αρχές του 20ού αιώνα, και συγκεκριμένα γύρω στα 1910, οι μορφωτικοί αυτοί όμιλοι αρχίζουν να μετονομάζονται σε Σοσιαλιστικούς Ομίλους Νέων ή Σοσιαλιστικές Νεολαίες.
Ο Χρήστος Μαλτέζος, Γραμματέας της ΚΕ της ΟΚΝΕ, που δολοφονήθηκε στις Φυλακές της Κέρκυρας το Νοέμβρη του 1938, μετά από άγρια βασανιστήρια
Το 1911, στην Αθήνα, ιδρύεται από νέους εργάτες ο «Σοσιαλιστικός Ομιλος της Ελληνικής Νεολαίας» και από το Μάη του 1912 άρχισε να εκδίδει το 15νθήμερο περιοδικό «Ανάστασις». Σκοπός του ομίλου, όπως φαίνεται από το περιοδικό του, ήταν «να ενώσει όλην την νεολαίαν της Ελλάδος εις έναν πανελλαδικόν όμιλον των νέων και να προετοιμάσει κατηχητάς διά τον σοσιαλιστικόν αγώνα» (τεύχος 8, 19/8/1912). Ο όμιλος αυτός συνδέθηκε με τη Διεθνή Σοσιαλιστική Νεολαία (της Β΄ Διεθνούς).
Το 1916, όμως, ιδρύεται στην Αθήνα η «Σοσιαλιστική Νεολαία», ως πολιτική οργάνωση. Την πρωτοβουλία πήρε ο τότε φοιτητής Δημοσθένης Λιγδόπουλος, μαζί με τους συμφοιτητές του Σπύρο Κομιώτη, Φρ. Τζουλάτη και τους αδελφούς Δούμα. Η οργάνωση είχε αξιόλογη δράση, δίνοντας μάλιστα έμφαση στις αρχές του επιστημονικού σοσιαλισμού και στην ανάγκη διαφώτισης και οργάνωσης της εργατικής και εργαζόμενης νεολαίας.
Η διεθνής κατάσταση επηρεάζει βαθιά και τις εξελίξεις στη χώρα μας. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος οξύνει απότομα τις ταξικές και κοινωνικές αντιθέσεις. Στη θύελλα του πολέμου, ξεσπά - όχι σαν αναπάντεχος κεραυνός σε έναν ξάστερο ουρανό, αλλά ως «ώριμο τέκνο της ανάγκης» - η Μεγάλη Οχτωβριανή Σοσιαλιστική Επανάσταση στη Ρωσία, της οποίας συμπληρώθηκαν φέτος 90 χρόνια. Ο σοσιαλισμός, για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας, γίνεται πράξη. Ο Μεγάλος Οχτώβρης φωτίζει και ανοίγει βαθιά το δρόμο και την πορεία που θα πρέπει να ακολουθήσει ολόκληρη η ανθρωπότητα. Ενα χρόνο μετά από τούτο το κοσμοϊστορικό γεγονός ιδρύεται, το Νοέμβρη του 1918, το Σοσιαλιστικό Εργατικό Κόμμα Ελλάδας (ΣΕΚΕ), που λίγα χρόνια αργότερα θα μετονομαστεί σε ΚΚΕ.
Η νεολαία αντιπροσωπεύεται, ήδη, στο 1ο ιδρυτικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ. Συγκεκριμένα, αντιπροσωπεύονται οι Σοσιαλιστικές Νεολαίες της Αθήνας, του Πειραιά, της Θεσσαλονίκης και του Βόλου. Το Κόμμα, από το ιδρυτικό του ακόμη Συνέδριο, ασχολήθηκε με τα ζητήματα της νεολαίας και πρώτα απ' όλα με αυτό της εκπαίδευσης. Ωστόσο, στο 2ο Συνέδριο του Κόμματος αποφασίζεται η ίδρυση οργάνωσης της νεολαίας και καθορίζεται το οργανωτικό πλαίσιο και η σχέση της με το Κόμμα. Στο Εκτακτο Εκλογικό Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ), το Σεπτέμβρη του 1920, παίρνει μέρος για πρώτη φορά η «Ομοσπονδία Σοσιαλιστικών Εργατικών Νεολαιών Ελλάδας» (ΟΣΕΝΕ), που την αντιπροσώπευε ο Ζακ Βεντούρα.
Το δεκαπενθήμερο περιοδικό «Ανάστασις» του Σοσιαλιστικού Ομίλου της Ελληνικής Νεολαίας
Η ΟΣΕΝΕ λειτούργησε και έδρασε για δύο χρόνια, έως το Νοέμβρη του 1922, όταν και με πρωτοβουλία του ΣΕΚΕ (Κ), του μετέπειτα ΚΚΕ, ιδρύθηκε η ηρωική ΟΚΝΕ. Ακόμη, όμως, και στο σύντομο αυτό διάστημα ανέπτυξε δράση, εκδίδοντας για λίγους μήνες το δεκαπενθήμερο περιοδικό «Νέα Ζωή» και από την 1η του Αυγούστου 1922 τη «Νεολαία», ως δεκαπενθήμερο περιοδικό των νέων, που λίγους μήνες αργότερα (1 του Φλεβάρη 1923) έγινε όργανο της ΟΚΝΕ...
ΟΚΝΕ: Οι πρώτοι αγώνες
Η ΟΚΝΕ, ώριμος καρπός του προοδευτικού - σοσιαλιστικού κινήματος της ελληνικής νεολαίας, ιδρύεται στις 28 του Νοέμβρη 1922. Η ίδρυση της ΟΚΝΕ αποτέλεσε σημαντικό σταθμό στην ιστορία του επαναστατικού νεολαιίστικου κινήματος της Ελλάδας. Από την πρώτη κιόλας στιγμή είναι ο καλύτερος βοηθός του Κόμματος για τη δουλιά του στη νεολαία. Μέσα από τη δράση της ΟΚΝΕ εξασφαλίζεται η διάδοση της επιστημονικής κοσμοθεωρίας του μαρξισμού - λενινισμού στη νέα γενιά. Συνιστούσε την πρωτοπόρα εκείνη νεολαιίστικη οργάνωση που μπορούσε να συσπειρώσει και να καθοδηγήσει το κίνημα της νεολαίας.
Η ΟΚΝΕ δίνει την πρώτη της μεγάλη «μάχη» τον Αύγουστο του 1923 στη μεγάλη γενική απεργία. Σοβαρή ήταν η συμμετοχή των Νεολαιών Θεσσαλονίκης, Αθήνας, Πειραιά, Βόλου, Καβάλας, Δράμας και Πάτρας, δείχνοντας, παράλληλα, εξαιρετική μαχητικότητα. Δεν είναι καθόλου τυχαίο, άλλωστε, ότι στη διάρκεια εκείνης της απεργίας πιάστηκε στην Καβάλα, επικεφαλής των απεργών, ο γραμματέας Καβάλας της ΟΚΝΕ, Νίκος Σγουρίδης, που παραπέμφθηκε στο Στρατοδικείο Δράμας και πέθανε από τα βασανιστήρια στις φυλακές της.
Τα γεγονότα του Αυγούστου του 1923 αποτελούν την πρώτη σοβαρή αναμέτρηση της εργατιάς με την εργοδοσία. Αποκάλυψαν, στα μάτια της εργατικής τάξης, το ρόλο που έπαιζε και παίζει το αστικό κράτος. Η κυβέρνηση Πλαστήρα κήρυξε τη χώρα σε κατάσταση πολιορκίας, διέλυσε τα εργατικά σωματεία της ΓΣΕΕ και δυνάμωσε τους διωγμούς κατά του επαναστατικού κινήματος και του ΣΕΚΕ (Κ). Μέσα από τους σκληρούς αγώνες που δίνει το Κόμμα, αντρώνεται αργά και σταθερά και η ΟΚΝΕ.
Καθημερινή δράση η διαπαιδαγώγηση των μελών
Παιδιά κρατούν στα χέρια τους τη «Νεολαία», πριν την εξόρμηση
Η ΟΚΝΕ φροντίζει, από την ίδρυσή της ακόμη, να διαπαιδαγωγεί συστηματικά, μέσα από την καθημερινή της δράση, τα μέλη και τα στελέχη της, στο πνεύμα του πατριωτισμού, του προλεταριακού διεθνισμού, για το ανέβασμα του πολιτικού - ιδεολογικού επιπέδου.
Οπως ήδη αναφέραμε, από το 1922 κυκλοφορούσε η «Νεολαία», το κεντρικό όργανο της ΟΚΝΕ. Επίσης, κυκλοφόρησε και το περιοδικό «Νέος Λενινιστής», για το οποίο η Αύρα Παρτσαλίδου γράφει: «Δίπλα στο θεωρητικό περιοδικό του Κόμματος, την "Κομμουνιστική Επιθεώρηση", έβγαινε το θεωρητικό περιοδικό της ΟΚΝΕ "Νέος Λενινιστής". Πόσες φορές δεν είχαμε σκύψει πάνω στα θεωρητικά ζητήματα και τα οργανωτικά. Τον τοποθετούσαμε κι αυτόν προσεχτικά στη στοίβα, δίπλα στο "Ριζοσπάστη" και τη "Νεολαία" για μελλοντικό επιμελέστερο διάβασμα». Τούτο το απόσπασμα δείχνει τη μεγάλη αξία που έδιναν τα μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ στη διαπαιδαγώγησή τους, στη βάση της μαρξιστικής - λενινιστικής κοσμοθεωρίας.
Ενδεικτικό της πορείας ανάπτυξης της διαπαιδαγωγητικής δουλιάς που κάνει η ΟΚΝΕ είναι η κυκλοφορία που παρουσιάζει η «Νεολαία», στα χρόνια 1922 - 1928, η οποία και εφταπλασιάζεται: Το 1922 ήταν 1.000 φύλλα και το Μάη του 1928 είχε κιόλας φτάσει τα 7.000 φύλλα.
Η πορεία της ΟΚΝΕ ήταν συνυφασμένη με την πορεία του Κόμματος και του λαϊκού κινήματος. Το Κόμμα στάθηκε πάντα δίπλα της ως η δύναμη που καθοδηγούσε ιδεολογικά - πολιτικά την ΟΚΝΕ, διαπαιδαγωγούσε τα στελέχη και τα μέλη της στο πνεύμα της κατάκτησης της πρωτοπόρας δράσης, ανοίγοντας δρόμους για την πιο αποτελεσματική δουλιά της οργάνωσης στη νέα γενιά. Ετσι εξασφάλιζε ακόμη και στις πιο αντίξοες συνθήκες τη διαμόρφωση της μελλοντικής γενιάς, της συνειδητής πολιτικά και ιδεολογικά πρωτοπορίας της εργατικής τάξης και, ταυτόχρονα, τις προϋποθέσεις για ένα γερό επαναστατικό κίνημα της νεολαίας στο πλευρό του εργατικού κινήματος. Η φροντίδα αυτή ήταν για το Κόμμα μόνιμη και σταθερή και φαίνεται απ' όλα τα ντοκουμέντα του.
Καπνεργάτες, μέλη της ΟΚΝΕ, 1923
Το 3ο Εκτακτο Συνέδριο του ΣΕΚΕ (Κ), τον Οκτώβρη του 1924, μετονόμασε το κόμμα σε Κομμουνιστικό Κόμμα της Ελλάδας - Ελληνικό τμήμα της Κομμουνιστικής Διεθνούς και αποφάσισε την «μπολσεβικοποίηση» του Κόμματος, την αναδιοργάνωσή του με βάση τους πυρήνες, την ανάπτυξη της μαζικής του δράσης. Το Συνέδριο πρόσεξε ιδιαίτερα την ανάπτυξη της δουλιάς μέσα στους νέους και τη στερέωση της ΟΚΝΕ. Την περίοδο αυτή, ουσιαστικά, η ΟΚΝΕ άρχισε να διαμορφώνεται πολιτικά και οργανωτικά. Δε λείπει από κανέναν κοινωνικό και πολιτικό αγώνα, παίζοντας όλο και πιο αποφασιστικό και καθοριστικό ρόλο στο γενικότερο κίνημα της προοδευτικής νεολαίας. Στέκεται πιστή στο πλευρό του ΚΚΕ, δυναμώνοντας καθημερινά την ενότητα των γραμμών της και τη μαχητικότητά της.
Το Κόμμα για την ΟΚΝΕ
Το Μάρτη του 1927 συνήλθε το 3ο Τακτικό Συνέδριο του ΚΚΕ. Στις εκτιμήσεις του, αλλά και στις αποφάσεις του στέκεται ιδιαίτερα στο κίνημα της νέας γενιάς. Από το «Ριζοσπάστη» της 6ης του Απρίλη 1927, που είχε αναλυτικό ρεπορτάζ από το Συνέδριο και τις αποφάσεις του, έχουμε την εκτίμηση και απόφαση του Συνεδρίου με τίτλο «Επί του κινήματος των νέων», όπου ανάμεσα σ' άλλα αναφέρει: «Το Συνέδριο διαπιστώνει μια σοβαρή ανάπτυξη του κομμουνιστικού κινήματος των νέων. Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών μ' όλα τα χτυπήματα της τελευταίας παρανομίας (σ.σ. δικτατορία Πάγκαλου) βρίσκεται σήμερα σε μια οργανωτική στερέωση και ανάπτυξη σημαντική. Ο αριθμός των μελών της μετά την πτώση του Πάγκαλου έχει πενταπλασιαστεί, η εσωτερική συνοχή και πειθαρχία (μετά την κρίση του Κόμματος) έμεινε ανέπαφη. Η επιρροή της αυξήθηκε κατά πολύ, αυτό αποδείχνεται απ' την κυκλοφορία των οργάνων της και τα τελευταία συνέδρια ζύμωσης που έχουν σοβαρή επιτυχία. Η ΟΚΝΕ αρχίζει να μπαίνει στους καθημερινούς αγώνες της προλεταριακής νεολαίας. Επίσης άρχισε συστηματική μορφωτική εργασία...».
Το μηνιάτικο όργανο πάλης της ΟΚΝΕ, «Νέος Λενινιστής»
Στην ίδια απόφαση το Συνέδριο αντιμετωπίζει την προσαρμογή των αποφάσεων του Γ΄ Συνεδρίου της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων και της Κομμουνιστικής Διεθνούς στη δική του λειτουργία και δράση και πιο ειδικά στη σχέση Κόμματος - ΟΚΝΕ. Ετσι, ανάμεσα στ' άλλα επιβεβαιώνει την αρχή που διέπει τις σχέσεις τους ως εξής: «Η Ομοσπονδία Κομμουνιστικών Νεολαιών της Ελλάδος αποτελεί τμήμα του Κομμουνιστικού Κόμματος της Ελλάδος και ως τέτοιο υποτάσσεται στην πολιτική κατεύθυνση του Κόμματος του οποίου δέχεται το πρόγραμμα και μέσα στα όρια της πολιτικής του γραμμής δρα... Η Ομοσπονδία έχει εσωτερική αυτονομία (απέναντι του Κόμματος) που της επιτρέπει να έχει τη δική της συγκεντρωμένη οργάνωση... Σύμφωνα μ' αυτά η Ομοσπονδία κάνει τα δικά της συνέδρια, συνδιασκέψεις και έχει τα δικά της διευθυντικά όργανα». Σε ό,τι αφορά στην καθοδηγητική - διαπαιδαγωγητική δουλιά του Κόμματος στην ΟΚΝΕ, ανάμεσα στ' άλλα πήρε και την εξής απόφαση: «Επίσης πρέπει τα δραστήρια μέλη της Νεολαίας να τραβηχτούν στο Κόμμα γενόμενα μέλη του Κόμματος. Τα μέλη αυτά θα εξακολουθούν να εργάζονται όπως και πριν μέσα στη Νεολαία, υποχρεωτικά όμως θα παρακολουθούν τη δουλιά του Κόμματος. Με τον τρόπο αυτό θα μεγαλώνει η επιρροή του Κόμματος στη Νεολαία, ενώ απ' τ' άλλο μέρος η υποστήριξη της Νεολαίας απ' το Κόμμα θα γίνει πιο ζωηρή».
Οι παραπάνω αποφάσεις του 3ου Τακτικού Συνεδρίου του Κόμματος ενίσχυσαν τη δουλιά του Κόμματος στην ΟΚΝΕ, αλλά συνέβαλαν επίσης και στην πιο αποτελεσματική δράση της Οργάνωσης στο κίνημα της νεολαίας. Τα αποτελέσματα αυτής της δράσης φάνηκαν σε όλα τα επίπεδα δράσης της νεολαίας.
Η ΟΚΝΕ στα μέτωπα των αγώνων: Στο φοιτητικό κίνημα
Η ΟΚΝΕ δρούσε σε όλα τα μέτωπα πάλης της νέας γενιάς, σε όλους τους χώρους που δραστηριοποιούνταν οι νέοι και οι νέες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η δράση της ΟΚΝΕ στις 2 του Νοέμβρη του 1924, όταν και ξεσπούν φοιτητικές εκδηλώσεις, οι οποίες με τη μαζικότητα, την αποφασιστικότητα και τη μαχητικότητά τους αποτέλεσαν πρωτοφανές φαινόμενο για την ως τα τότε ιστορία του φοιτητικού κινήματος. Κυβέρνηση και πρυτανεία χρησιμοποίησαν ακόμη και στρατιωτικές δυνάμεις (Α΄ Σώμα Στρατού) για να καταστείλουν τις φοιτητικές αγωνιστικές κινητοποιήσεις.
Η αγωνιστική στάση των κομμουνιστών φοιτητών στα γεγονότα της 2ης του Νοέμβρη, σε συνδυασμό με τη σωστή προβολή των βασικών ζητημάτων των φοιτητών για λύση - όπως, για παράδειγμα, η βελτίωση και ο εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης - είχε σαν συνέπεια την αύξηση του ρόλου και της επιρροής των κομμουνιστών στη φοιτητική νεολαία. Το γεγονός αυτό έβαλε σε σοβαρή ανησυχία την κυβέρνηση και την πρυτανεία, που, εκτός από τα ανοιχτά αστυνομικά μέτρα τα οποία χρησιμοποιήθηκαν τόσο κατά τη διάρκεια των εκδηλώσεων όσο και μετά, πραγματοποίησαν ακόμη και αντικομμουνιστικές διαλέξεις στις αίθουσες των Πανεπιστημίων.
Στο εργατικό κίνημα
Την περίοδο 1924 - 1927 εντείνονται ιδιαίτερα οι αγώνες των καπνεργατών, με άμεσο και επίμαχο πρόβλημα την ανεπεξέργαστη εξαγωγή των καπνών στο εξωτερικό. Στην Καβάλα, την περίοδο εκείνη οι καπνεργάτες κατέβηκαν σε αλλεπάλληλες μαχητικές απεργίες. Τα μέλη της ΟΚΝΕ, εκτός από τη συμμετοχή τους στις απεργίες, διαδηλώσεις και τις άλλες εκδηλώσεις, ρίχνονται με αυτοθυσία στη μάχη για να εμποδίσουν τη φόρτωση και αποστολή στο εξωτερικό των ανεπεξέργαστων καπνών. Είναι ενδεικτικό ότι στις 10 Νοέμβρη του 1924, οι καπνεργάτες της Καβάλας κινητοποιήθηκαν μαζικά για την παρεμπόδιση της φόρτωσης των ανεπεξέργαστων καπνών και ήρθαν σε σύγκρουση με τη χωροφυλακή και το στρατό που στάλθηκαν για να χτυπήσουν τους εργάτες. Μέλη και στελέχη της ΟΚΝΕ ήταν πρωτοπόροι στην απεργία, πετώντας στη θάλασσα, δεμάτια ανεπεξέργαστου καπνού.
Το 1927, ήταν χρονιά που ξέσπασαν μεγάλες απεργίες και άλλες λαϊκές κινητοποιήσεις, με διεκδικήσεις για βελτίωση της θέσης και της ζωής των λαϊκών μαζών, αλλά και ενάντια στην τρομοκρατία και τις διώξεις των πρωτοπόρων συνδικαλιστών και των κομμουνιστών. Οι περισσότερες χτυπήθηκαν από τη χωροφυλακή και το στρατό, όπως οι πανελλαδικές απεργίες καπνεργατών το Φλεβάρη και το Μάη, αλλά και το συλλαλητήριο των ΕΒΕ στην Αθήνα το Μάρτη. Το Νοέμβρη του ίδιου χρόνου οργανώνεται γενική απεργία από τους φοιτητές του Πανεπιστημίου της Αθήνας. Η ΟΚΝΕ έχει σημαντική συνεισφορά και τα μέλη και τα στελέχη της, συμμετέχουν με αυταπάρνηση όπως και σε όλες τις εργατικές κινητοποιήσεις της περιόδου. Η κυβέρνηση πήρε έκτακτα μέτρα για την αντιμετώπισή της. Ο στρατός κατέλαβε το Πανεπιστήμιο, αλλά και την περιοχή γύρω απ' αυτό και έστησε παντού πολυβόλα.
Τα μέλη της ΟΚΝΕ συμμετέχουν σε μια σειρά από απεργιακούς και άλλους αγώνες των εργαζομένων. Στις 10 Οκτώβρη 1929, ξέσπασε η μαχητική απεργία καπνεργατών Αγρινίου που εξελίχθηκε σε ένοπλη σύγκρουση με τη χωροφυλακή. Στα τέλη Νοέμβρη, αρχές Δεκέμβρη, της ίδιας χρονιάς, ξέσπασαν μεγάλες απεργίες των φωταεριεργατών, τροχιοδρομικών (4.000 εργάτες). Η κυβέρνηση κινητοποίησε ισχυρές δυνάμεις της αστυνομίας και της χωροφυλακής. Στις 15 Γενάρη 1930, οργανώθηκε μεγάλη συγκέντρωση άνεργων εργατών της Θεσσαλονίκης και διαδήλωση στους δρόμους. Η αστυνομία επιτέθηκε κατά των διαδηλωτών και τραυμάτισε κάμποσους. Τον ίδιο μήνα, κατέβηκαν σε απεργία, που κράτησε 48 μέρες, οι υποδηματεργάτες Ηρακλείου.
Στη στρατευμένη νεολαία, στα εργαζόμενα παιδιά και στους μαθητές
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε η ΟΚΝΕ, στη στρατευμένη νεολαία, καλλιεργώντας στους φαντάρους την ιδέα της πάλης για την ειρήνη, πολεμώντας το σοβινισμό και τη φιλοπόλεμη προπαγάνδα των κυβερνήσεων και άρχουσας τάξης. Ετσι, η στρατευμένη νεολαία, με την καθοδήγηση της ΟΚΝΕ, έπαιρνε ενεργό μέρος στις αντιπολεμικές εκδηλώσεις του λαού και της νεολαίας που γίνονταν κάθε χρόνο την 1η Αυγούστου, ημέρα κήρυξης του Α' Παγκοσμίου Πολέμου. Στα 1925, κυκλοφόρησε πολυγραφημένος «Ο φαντάρος». Από τις αρχές του 1928, άρχισαν να κυκλοφορούν έντυπα για τη στρατευμένη νεολαία, όπως η «Στρατώνα», η «Τσιμινιέρα», ο «Τηλεγραφητής», ο «Σκαπανέας», «Ο Κόκκινος Ναύτης», «Ο Κόκκινος Σκαπανέας» κλπ. Ολες αυτές οι αντιμιλιταριστικές εφημερίδες κυκλοφορούσαν από χέρι σε χέρι. Δεν ήταν, άλλωστε, καθόλου σπάνιες οι περιπτώσεις, που οι φαντάροι καθοδηγούμενοι από την ΟΚΝΕ έδιναν στους στρατοκράτες να καταλάβουν πως δε θα γίνουν όργανα για την πραγματοποίηση των φιλοπόλεμων σχεδίων τους, απαιτώντας, παράλληλα, καλύτερους όρους ζωής.
Την περίοδο 1929 - 1930 το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ, διεξάγουν έντονη αντιμιλιταριστική - αντιπολεμική προπαγάνδα. Ετσι, το 1930, με την ευκαιρία της διεθνούς αντιπολεμικής μέρας (1/8) οργάνωσαν μεγάλες συγκεντρώσεις κι άλλες εκδηλώσεις στις οποίες πήραν μέρος χιλιάδες εργαζόμενοι σε πολλές πόλεις της χώρας. Η αστυνομία επιτέθηκε παντού κατά των συγκεντρωμένων και ενήργησε πολλές συλλήψεις.
Η ΟΚΝΕ αναπτύσσει συνολικά τη δράση της, προκειμένου να αγκαλιάσει όσο το δυνατό πλατύτερες μάζες νέων. Εμφαση δίνει και στα εργαζόμενα παιδιά και τους μαθητές. Στις 9 Ιούνη του 1929, για πρώτη φορά στην Ελλάδα, γίνονται εκδηλώσεις προς τιμήν της Διεθνούς Εβδομάδας Παιδιού. Με την πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, οργανώνεται στην Αθήνα συγκέντρωση των εργαζόμενων παιδιών και μαθητών. Στη συγκέντρωση παρουσιάστηκε καλλιτεχνικό πρόγραμμα και κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της εφημερίδας «Εργατόπουλο».
Νέα φάση ανάπτυξης
Η περίοδος 1929 - 1933 ήταν παραμονές του ξεσπάσματος της μεγάλης οικονομικής κρίσης του καπιταλισμού. Στη συγκεκριμένη περίοδο τόσο το ΚΚΕ, όσο και η ΟΚΝΕ, υπό την καθοδήγηση του Κόμματος, περνάνε σε μια νέα δυναμική φάση ανάπτυξης των αγώνων. Τα χρόνια 1929 - 1931, εξαιτίας της φραξιονιστικής πάλης που είχε ξεσπάσει στις γραμμές του Κόμματος και της ΟΚΝΕ, το νεολαιίστικο κίνημα και συνολικά το εργατικό κίνημα, περνούσαν σοβαρή δοκιμασία, απ' την οποία βγήκε με τη βοήθεια της Κομμουνιστικής Διεθνούς.
Είναι ενδεικτικό ότι μέχρι το 1930, η δουλιά της ΟΚΝΕ περιοριζόταν βασικά σ' αυτούς που είχαν οργανωθεί στην αρχή. Ωστόσο, μετά το 1930, η ΟΚΝΕ αρχίζει να μαζικοποιείται. Στις γραμμές της μπήκε μεγαλύτερος αριθμός νέων. Η ΟΚΝΕ δυναμώνει αριθμητικά και ατσαλώνεται ιδεολογικά. Την ίδια περίοδο το απεργιακό κίνημα της εργατικής τάξης πλαταίνει. Σε αυτό συμμετέχουν και οι νέοι κομμουνιστές.
Το 1932, για παράδειγμα, κηρύχτηκαν συνολικά 199 απεργίες, στις οποίες πήραν μέρος 80.000 εργάτες. Το 1933, ο αριθμός των απεργιών έφτασε τις 473 και των απεργών τις 100.000. Παράλληλα, ανεβαίνει και το κίνημα των ανέργων εργατών, όπου το 1933 πήραν μέρος 60.000 άτομα. Αντίστοιχα, πιο δραστήρια άρχισαν να αγωνίζονται οι δημόσιοι υπάλληλοι και τα άλλα λαϊκά στρώματα της πόλης. Στο ίδιο διάστημα συνεχίζει τις κινητοποιήσεις της και η φτωχή και μεσαία αγροτιά. Την Ανοιξη του 1932, οι αγρότες πολλών περιοχών (Πύργος, Βέροια, Καρδίτσα, Τρίκαλα, Δράμα), οργάνωσαν μαχητικά συλλαλητήρια.
Σε όλους αυτούς τους αναπτυσσόμενους λαϊκούς αγώνες, το ΚΚΕ, και μαζί του η ΟΚΝΕ, συμμετέχουν δυναμικά. Πλαταίνει η επιρροή τους στις μάζες. Παράλληλα, ανεβαίνει η κυκλοφορία του «Ριζοσπάστη» και της «Νεολαίας».
Την ίδια περίοδο, όμως, κάτω από την επίδραση του ανερχόμενου φασισμού στην Ευρώπη, δυναμώνουν οι φασιστικές τάσεις και στη χώρα μας. Διάφορες μοναρχοφασιστικές οργανώσεις και φιλοφασιστικοί παράγοντες (Ι. Μεταξάς, Κονδύλης), κινούνται για την εγκαθίδρυση μοναρχοφασιστικής δικτατορίας. Ταυτόχρονα, εντείνονται οι διωγμοί εναντίον του ΚΚΕ, της ΟΚΝΕ και του λαϊκού κινήματος. Σε αυτές τις συνθήκες, η ΟΚΝΕ θέτει σαν κεντρικό καθήκον την πάλη κατά του φασισμού και του πολέμου.
Τα καθήκοντα πριν τη Μεταξική δικτατορία
Το ΚΚΕ, από το 1935, με το 6ο Συνέδριό του, επισήμανε τον κίνδυνο του φασισμού και του πολέμου και έβαζε μπροστά στην ΟΚΝΕ επιτακτικά το πρόβλημα της προσαρμογής της δράσης της στις αποφάσεις της Κομμουνιστικής Διεθνούς Νέων. Τα μέλη και τα στελέχη της ΟΚΝΕ ρίχνονται με αυταπάρνηση και σε αυτή τη δύσκολη μάχη, που όμως έμελλε να γράψει χρυσές σελίδες στην ιστορία του νεολαιίστικου κινήματος.
Είναι ενδεικτικό ότι στην απόφαση του Συνεδρίου, τονιζόταν, όσον αφορά τη νεολαία: «Ο φασισμός με τη δημαγωγία του προσπαθεί να κερδίσει τη νεολαία για τους σκοπούς του. Οι κομμουνιστές έχουν χρέος να δουλέψουν για την αποτυχία των προσπαθειών αυτών. Η νέα γενιά ανήκει στο λαό και πρέπει να κερδηθεί με το μέρος των δυνάμεων της δημοκρατίας και της λευτεριάς.... Επιβάλλεται η δημιουργία μιας ενιαίας πλατιάς αντιφασιστικής οργάνωσης, που θα περιλαμβάνει, όχι μόνο τους νέους κομμουνιστές, αλλά όλους τους νέους, που μισούν την αντίδραση, το φασισμό, θέλουν την πρόοδο, τη λευτεριά, την ειρήνη.... Με τη βοήθεια του Κόμματος, η ΟΚΝΕ μπορεί να τραβήξει μπροστά και σήμερα να εκπληρώσει το κυριότερο καθήκον της ένωσης των δυνάμεων της νέας γενιάς». (Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα 1934 - 1940, τόμ. Δ΄ σελ. 297 - 299).
Στις αρχές του 1936, οι προσπάθειες της ΟΚΝΕ σημειώνουν πρόοδο, με τη δημιουργία της Φιλειρηνικής Οργάνωσης Νέων (ΦΕΟΝ). Σκοπός της ήταν το τράβηγμα όσο το δυνατόν ευρύτερων τμημάτων της ελληνικής νεολαίας στην πάλη κατά του πολέμου. Στη ΦΕΟΝ, συμμετείχαν η ΟΚΝΕ, οι νεολαίες του Σοσιαλιστικού Κόμματος, του Αγροτικού Κόμματος, διαφόρων αστικοδημοκρατικών κομμάτων και η «Χριστιανική Αδελφότης Νέων». Ωστόσο, το λαϊκό κίνημα δεν κατάφερε να αποτρέψει την επιβολή της φασιστικής δικτατορίας στη χώρα. Ετσι, στις 4 Αυγούστου 1936, εγκαθιδρύεται η δικτατορία του Μεταξά. Το ΚΚΕ και η ΟΚΝΕ αγωνίζονται για την ενότητα δράσης των αντιφασιστικών - αντιδικτατορικών δυνάμεων, στη βάση των αποφάσεων του 6ου Συνεδρίου του Κόμματος και σε συνθήκες παρανομίας.
Η αντιδικτατορική πάλη
Οι Οργανώσεις της ΟΚΝΕ, με την καθημερινή τους δράση, αμέσως μετά την επιβολή της δικτατορίας, ξεσκεπάζουν καθημερινά τη δημαγωγία της δικτατορίας και δείχνουν στους νέους το δρόμο της αγωνιστικής συσπείρωσης και πάλης. Η ΟΚΝΕ πρωτοστάτησε στη δημιουργία του Αντιδικτατορικού Μετώπου και στην πάλη ενάντια στη φασιστική ΕΟΝ.
Στις αρχές του 1937, χάρη στην ακούραστη δουλιά των νέων κομμουνιστών και των άλλων δημοκρατικών και προοδευτικών δυνάμεων, συγκροτήθηκε το Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων, το οποίο κυκλοφόρησε δακτυλογραφημένη εφημερίδα, την ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, κι αργότερα έντυπη τη ΦΛΟΓΑ, που τυπωνόταν στο παράνομο τυπογραφείο της ΟΚΝΕ και εκδιδόταν ως τα μέσα του 1938. Παράλληλα, δημιουργήθηκε η Ομοσπονδία Ποδοσφαιρικών Αθλητικών Σωματείων Αθήνας (ΟΠΑΣΑ) με τη συμμετοχή 150 σωματείων. Η ΟΠΑΣΑ οργάνωσε διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις με δημοκρατικό και αντιφασιστικό πνεύμα και πήρε μέρος στο Αντιδικτατορικό Μέτωπο Νέων και στους αγώνες του. Η ΟΚΝΕ συμμετέχει μαζικά στις μεγάλες φοιτητικές κινητοποιήσεις του Μάρτη του 1937.
Ολες οι Οργανώσεις της ΟΚΝΕ ανέπτυξαν πλούσια αντιδικτατορική δράση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ο παράνομος «Τύπος» των νέων αριθμούσε πολλά έντυπα. Εκδόθηκαν στην Αθήνα η «Φλόγα», από την Αντιδικτατορική Οργάνωση Νέων, η «Φωνή του Στρατεύματος» από την κομμουνιστική στρατιωτική οργάνωση, η «Λευτεριά» της κομμουνιστικής οργάνωσης φοιτητών Θεσσαλονίκης και το «Εμπρός» του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων της πόλης, η «Μαθητική Φωνή», από τη μαθητική ομάδα της ΟΚΝΕ, η «Σπίθα» του Αντιδικτατορικού Μετώπου Νέων στην Πύλο κ.ά. Το Μάρτη του 1938 η ΟΚΝΕ μαζί με άλλες αντιδικτατορικές οργανώσεις πραγματοποίησε στην Αθήνα μεγάλη αντιδικτατορική συγκέντρωση, η οποία και χτυπήθηκε από την Ασφάλεια. Η συμβολή της ΟΚΝΕ στο αντιδικτατορικό κίνημα ολοένα και μεγάλωνε, γινόταν πιο αποφασιστική, συμβάλλοντας στον αντιδικτατορικό αγώνα του ελληνικού λαού. Το Κόμμα φρόντιζε, επίσης, να συμβάλλει με την πιο αποτελεσματική βοήθεια στην ΟΚΝΕ για το πλάτεμα της αντιδικτατορικής - αντιφασιστικής δράσης της στη νέα γενιά.
Στο σκληρό αλλά δίκαιο και ιερό αγώνα για την ανατροπή της φασιστικής δικτατορίας της 4ης Αυγούστου, η ΟΚΝΕ έδωσε δείγματα υψηλού πατριωτισμού και αμέτρητες θυσίες με πρώτους απ' όλους τον ήρωα και μάρτυρα Γραμματέα της ΚΕ της ΟΚΝΕ, Χρήστο Μαλτέζο. Στο έργο του Χρ. Τσιντζιλώνη «ΟΚΝΕ 1922 - 1943, Λενινιστικό μαχητικό σχολείο των νέων», αναφέρεται ότι από το σχολείο της ΟΚΝΕ, πέρασαν 104 μάρτυρες, που έχυσαν το αίμα τους για μια καλύτερη, λεύτερη ζωή.
Η ίδρυση της ΕΠΟΝ
Το ξημέρωμα της 28ης Οκτωβρίου του 1940, βρήκε τις Οργανώσεις του ΚΚΕ και της ΟΚΝΕ αποδεκατισμένες. Τα εκατοντάδες μέλη και στελέχη τους, όπου και αν βρίσκονταν - τα περισσότερα στις φυλακές και τις εξορίες - αλλά και ο ελληνικός λαός δεν ξαφνιάστηκαν από την απρόκλητη φασιστική επίθεση των ιταλικών στρατευμάτων στη χώρα μας. Το ΚΚΕ, από πολύ νωρίς και έγκαιρα - με την απόβαση των Ιταλών στην Αλβανία (7 Απρίλη 1939), τον τορπιλισμό της «Ελλης» (15.8.1940) - είχε αποκαλύψει τις προθέσεις της φασιστικής Ιταλίας, είχε καταγγείλει την πολιτική της δικτατορίας του Μεταξά, που ευνοούσε αντικειμενικά τις επιδιώξεις του φασιστικού άξονα. Οι κομμουνιστές από τις εξορίες και τις φυλακές ζήτησαν να σταλούν και να πολεμήσουν στην πρώτη γραμμή.
Με πρωτοβουλία της ΟΚΝΕ, ιδρύθηκε στις 5 Φλεβάρη 1942 στην Αθήνα το Εθνικό Απελευθερωτικό Μέτωπο Νέων (ΕΑΜΝ), στο οποίο συμμετείχαν εκτός από την ΟΚΝΕ η «Φιλική Εταιρεία Νέων», η «Λεύτερη Νέα», η «Σοσιαλιστική Επαναστατική Πρωτοπορία Ελλάδας» και η «Δημοκρατική Ενωση Νέων». Στις 14 Γενάρη 1943 συνήλθε η Ολομέλεια της ΚΕ του ΕΑΜ Νέων και αποφάσισε την ίδρυση της ενιαίας οργάνωσης της νέας γενιάς. Στις 23 Φλεβάρη 1943, σε ένα σπίτι, στην οδό Δουκίσσης Πλακεντίας 3, στους Αμπελοκήπους, με πρόταση της ΟΚΝΕ και με τη συμμετοχή εκπροσώπων όλων των οργανώσεων νέων που συμμετείχαν στο ΕΑΜΝ, καθώς και άλλων ενιαίων οργανώσεων, πραγματοποιήθηκε σύσκεψη που κατέληξε στην απόφαση ίδρυσης της ΕΠΟΝ.
Αντί επιλόγου
Η ΟΚΝΕ έγραψε «χρυσές σελίδες» αγώνα στην Ιστορία του νεολαιίστικου κινήματος. Αλλά η προσφορά της δεν περιορίζεται εκεί. Οπως έχουμε ήδη τονίσει, μέσα απ' τα σπλάχνα της δε βγήκαν μόνο άξια μέλη και στελέχη, μα κύρια μεταλαμπάδευσε σε όλες τις επερχόμενες γενιές τις αγωνιστικές αξίες, τα οράματα του Σοσιαλισμού για μια δίκαιη κοινωνία.
Σήμερα, η ΚΝΕ συνεχίζει τον αγώνα που τότε άνοιξε η ΟΚΝΕ. «Πατάει» πάνω στη δράση που ανέπτυξε. Μαθαίνει απ' τα διδάγματά της. Στέκεται αρωγός του Κόμματος στη μάχη για το κέρδισμα της νέας γενιάς. Αγωνίζεται για την εκπλήρωση των ανεκπλήρωτων οραμάτων, για τα οποία έδωσαν τη ζωή τους οι νέοι της ΟΚΝΕ.
Σήμερα, που η άρχουσα τάξη εξαπολύει μια τεράστια επίθεση στο μυαλό και την καρδιά της νεολαίας. Σήμερα, που επιδιώκει να μετατρέψει τη νέα γενιά, σε φτηνό ευέλικτο εργατικό δυναμικό, χωρίς δικαιώματα στη ζωή, στη μόρφωση και τη δουλιά. Σήμερα, που η βία της γίνεται ακόμη πιο φανερή, καταπατώντας δημοκρατικά και εργασιακά δικαιώματα κατακτημένα από τους αγώνες της εργατικής τάξης και της νεολαίας εδώ και δεκαετίες. Σήμερα είναι, που η νέα γενιά, η ΚΝΕ, συνεχίζει, δυναμώνει και πλαταίνει τον αγώνα της, βαδίζει στα, γιομάτα αίμα, χνάρια αυτών που άφησαν τη ζωή τους, για τα ανώτερα ιδανικά...
ΠΗΓΕΣ:
1. «Το ΚΚΕ, Επίσημα Κείμενα 1934 - 1940», τόμος 4ος,
2. «Σαράντα Χρόνια του ΚΚΕ, Επιλογή Ντοκουμέντων»
3. «Δοκίμιο Ιστορίας του ΚΚΕ» - Α' Τόμος
4. «ΟΚΝΕ 1922 - 1943, Λενινιστικό μαχητικό σχολείο των νέων», Χρήστου Τσιντζιλώνη
